تحلیلگران غرب ، پیروزی انقلاب اسلامی را به مثابه زلزله ای که جهان را به لرزه درآورد ، توصیف کرده اند. این توصیف از آن جهت برازنده ی انقلاب اسلامی است که انقلاب حقیقتاً ، نقطه ی آغاز تغییرات گسترده ای را در خاورمیانه و حتی جهان اسلام رقم زد. در این گفتار ، موضوع مورد بحث ما ، تاثیرات انقلاب اسلامی برجهان معاصر است و قصد مقایسه آن را با سایر انقلابها نداریم . اما باید به این نکته اشاره کنیم که انقلاب اکتبر در شوروی سابق ، با اتکاء به توان نظامی ارتش سرخ در بخشی از اروپا گسترش یافت . برخی از حکومتهای کمونیستی در آسیا و افریقا نیز از طریق کودتای نظامی ، راه خود را به سمت اریکه ی قدرت پیمودند . درحالی که انقلاب اسلامی ، عمق و گستردگی کنونی خود را ، مدیون ماهیت و خاستگاه اسلامی انقلاب است . درسالهای اول پیروزی انقلاب در ایران ، دولتمردان غربی ، مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران را به برنامه ریزی برای صدور انقلاب متهم می کردند. اما این ادعا ، حقیقت نداشت و مقام های ایران اسلامی ، نیازی به زمینه چینی برای گسترش جغرافیای انقلاب نداشتند ، زیرا پیام انقلاب اسلامی برای اینکه راه خود را به سوی اذهان عمومی کشورهای اسلامی بگشاید ، به توان ایدیولوژیک بالقوه ی خود متکی بود . انقلاب مردم ایران ، اگرچه در محدوده مرزهایی مشخص متولد شد ، اما در چارچوب این مرزها محدود نشد ، زیرا روشی هایی برای زندگی فراتر از اختلافات ملی ،‌ مذهبی و قومی ارائه می کرد. انقلاب اسلامی ، حرکتی برای جاری کردن خواست خدا و آئین اسلام در حیات انسان بود . انقلاب به همین دلیل ، پیامی فراگیر و فراملی برای همه ی ملت های مسلمان و همچنین ملتهای آزادیخواه و تحت ستم جهان داشت و طبعاً ، بر جنبش های اسلامی - سیاسی معاصر خود ، تاثیر گذاشت و شهامت و امید را در این جنبش ها زنده کرد .
پیروزی انقلاب اسلامی درایران ، تاثیرات عمیقی در کشورهای خلیج فارس و خاورمیانه ، به ویژه عراق ، افغانستان و لبنان برجای گذاشت. حتی سکولاریزم حاکم بر ترکیه در دهه 1980 نیز نتوانست اذهان مردم مسلمان این کشور را از درآمیختن با پیام انقلاب اسلامی بازدارد . ظهور احزاب اسلامگرا در ترکیه و گرایش چشمگیر مردم مسلمان این کشور به احزاب مذکور ، موید این دیدگاه است . در اوان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، سرزمین اسلامی افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی سابق اشغال شد . انقلاب مردم ایران در افغانستان ، به دلیل همسایگی دو کشور و زبان ، تاریخ و فرهنگ مشترک ملتهای ایران و افغانستان ، تاثیرات بسیار عمیقی برجای گذاشت و به نیروی محرکه ی معنوی مضاعف مردم این کشور در راه مبارزه با اشغالگران تبدیل شد . مردم مسلمان افغانستان از پیروزی مردم ایران بر رژیم سلطنتی ، علی رغم اینکه رژیم مذکور از قدرت نظامی ، نهادهای امنیتی سرکوبگر و حمایت همه جانبه غرب برخوردار بود ، امید گرفتند و به مبارزه با ارتش دومین ابر قدرت جهان برخاستند .
رهبران شوروی در دهه 1980 با همه توان سیاسی و تبلیغاتی خود کوشیدند تا فرهنگ اسلامی مردم افغانستان را دگرگون سازند و مادیگرایی بلوک شرق را در میان مردم مسلمان این کشور رواج دهند . اما هویت اسلامی مردم افغانستان و همچنین حضور جمهوری اسلامی ایران در جوار مرزهای آن کشور ، تلاش های شوروی سابق را به منظور زدودن اسلام از متن زندگی و جامعه مردم افغانستان بی ثمر گذاشت . مجاهدان بزرگی نظیر شادروان احمد شاه مسعود ، که نقش غیرقابل انکاری در شکست ارتش سرخ و خروج نیروهای شوروی از افغانستان داشتند ، از مبارزات مردم ایران و پیروزی انقلاب اسلامی تاثیر گرفتند . حضرت آیت ا... خامنه ای ، در دهه بزرگداشت پیروزی انقلاب در فبروری سال 1993 در دیدار مهمانان خارجی در تهران ، یاد آور شدند که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، امیدی در دل ملتها و مبارزان مسلمان در سراسر جهان پدید آورد . انقلاب اسلامی ، هرچه علیه اسلام و بلکه در ستیز با مطلق دین ، تبلیغ شده بود از ذهن ملتهای مبارز زدود و از بین برد.

برای پاسخگویی به این پرسش که انقلاب اسلامی ، چه میزان بر کشورها و جنبش های اسلامی هم عصر خود تاثیر گذاشته است ، باید مصادیق آن را بررسی کرد . مصداق های کشورها و نهضتهای اسلامی که از انقلاب مردم ایران تاثیر گرفته اند ، متنوع و متعدد است . اما برخی ازآنها دارای ویژگی های برجسته تری هستند . لبنان و جنبش حزب ا... این کشور ، در این میان ، برجسته ترین مصداق محسوب می شود . میان ایران و لبنان از دیرباز ،
علاقه و پیوندهای عمیقی وجود داشته است . پیوندهای تاریخی علما و مردم جبل عامل لبنان با ایران در دوران حکومت سلسله صفویه و فعالیتهای سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی روحانی بلند آوازه ی ایرانی ، امام موسی صدر ، به عنوان رهبر شیعیان لبنان ، از جمله دلایل همدلی و نزدیکی دو ملت ایران و لبنان است . وجود دشمن مشترکی به نام رژیم صهیونیستی ، حمله اردوی این رژیم به لبنان در دهه 1980 و کمکهای بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران به مردم لبنان ، از دیگر عواملی است که بر میزان تاثیر گذاری انقلاب اسلامی درلبنان افزوده است . جنبش حزب ا... لبنان ، بیش از هر گروه اسلامی دیگر از پیام انقلاب اسلامی و مبارزات ضد استبدادی مردم مسلمان ایران تاثیر گرفته است . پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، اغلب گروههای لبنانی و همچنین گروههای فلسطینی مستقر در لبنان ، دارای گرایش های چپی بودند و شعارها و تبلیغات سیاسی و فرهنگی گروههای مذکور نیز ، بر گرفته از مکتب مارکسیزم بود .
ولی پیروزی انقلاب اسلامی و فراگیر شدن پیام و شعارهای انقلاب ، این معادله را دگرگون ساخت و بینش اسلامی را جایگزین گرایشهای چپی کرد . حضرت آیت ا.. خامنه ای ، رهبر معظم انقلاب اسلامی ، در یکی از سخنرانی های عمومی خود درباره غلبه ی فرهنگ و بینش اسلامی براندیشه های ملهم از مارکسیزم ، این گونه سخن گفته اند : " قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ، وقتی جوانان و غیرتمندان یک ملت می خواستند مبارزه ای را علیه ظلم و ستمی که بر آن ملت و در منطقه ی خودشان حاکم بود آغاز کنند ، به سوی تفکرات چپگرایانه می رفتند . انقلابیون از چیگرایان الهام می گرفتند و از آنها جزوه ، نوشته و دستورالعمل دریافت می کردند . در آن دوران هر جای جهان که نهضت یا مبارزه ای علیه ظلم وجود داشت ، یک پیشینه یا رگه ی چپگرایی در آن مشاهده می شد . تصور غالب این بود که بدون ارتباط با مثلا" مکتب مارکسیزم ، نمی شود مبارزه ای را سازماندهی کرد و به پیروزی هم دست یافت . اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، در هر نقطه جهان اسلام که یک حرکت انقلابی در ستیز با ظلم و ستم آغاز شد ، ماهیت مذهبی یافت . "

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، در عراق نیز بازتابهای گسترده و تاثیرات عمیقی داشت . یکی از دلایل تهاجم نظامی رژیم صدام به ایران اسلامی ، هراس وی و حامیانش از فراگیر شدن پیام و ایده های ظلم ستیزانه انقلاب اسلامی بود . رژیم صدام باهدف سرنگونی یا تضعیف نظام جمهوری اسلامی به ایران حمله کرد و ازحمایت نظامی - مالی و سیاسی دو ابرقدرت وقت ، یعنی امریکا و شوروی ، برخوردار بود . دیکتاتور سابق عراق در داخل این کشور نیز هرگونه گرایش به اسلام را سرکوب می کرد ، اما در نهایت ، هم در جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران شکست خورد و هم در نابودی هویت اسلامی مردم عراق ناکام ماند .
به عنوان مثال ، حتی در سالهای سلطه ی دیکتاتوری جابرانه ی صدام بر عراق ، یکی از مفاد بیانیه شش ماده ای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق ، بر وحدت اسلامی تاکید کرده بود . بعد از سرنگونی رژیم پیشین عراق نیز جهانیان مشاهده کردند که تفکر غالب در جامعه عراق ، تفکر و گرایش های اسلامی است . اکثریت مردم عراق پس ازسرنگونی دیکتاتور ، شعارهای قوم گرایی و الحادی را کنار زدند و شعارهای اسلامی راعنوان کردند . گرایش به اسلام پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، منحصر به کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس نبود . در سالهای واپسین حکومت آپارتاید در افریقای جنوبی ، در کیپ تاون نیز شعار" الله اکبر" در تظاهرات مردم ستمدیده افریقای جنوبی ، بسیار شنیده شد . انقلاب اسلامی ، درواقع ، راه رستگاری و نجات از سلطه ی خارجی و استبداد داخلی و دستیابی به استقلال و آزادی حقیقی را ، ارائه کرده است . البته اینکه مسلمانان به ویژه جنبش های اسلامی بتوانند از رهگذر الگو و پیام انقلاب اسلامی ، به آزادی و استقلال کشورشان دست یابند ، به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آن ، برخورداری از اراده و ایمان برای مبارزه در چارچوب آیین اسلام است


دسته ها :
جمعه بیست و هفتم 10 1387
X